بسم الله الرحمن الرحیم

عرض سلام و احترام به همه همکاران گرامی در شورای اسلامی شهر، مدیران و پرسنل پر تلاش شهرداری کلان‌شهر شیراز و اصحاب محترم رسانه.

درگذشت پروفسور علی اصغر خدادوست، نابغه چشم‌پزشکی ایران و جهان را به همه شهروندان عزیز و دوستداران آن بزرگوار تسلیت عرض می‌کنم و امیدوارم راه ایشان توسط تخبگان و جوانان سربلند میهن ادامه یابد.

امروز 21 اسفندماه، نطق پیش از دستور خود را با موضوع لزوم و اهمیت مناسب‌سازی فضای شهری برای شهروندان ناتوان و کم‌توان ارائه می‌نمایم:

چه زیبا گفته است شاعر شیرین سخن پارسی که:

بنی آدم اعضای یک پیکرند                   که در آفرینش ز یک گوهرند

چو عضوی به درد آورد روزگار                 ....دگر عضوها را نماند قرار........

 تمام اعضای جامعه، در حقیقت جزء واحدی هستند که درد و رنج یکی، دیگری را نیز آزرده می‌کند و این در حقیقت آرمان هر جامعه‌ای است که دستیابی به آن مستلزم تلاش و کوشش فراوان خواهد بود. در جامعه شهری کنونی، بخش مهمی از این وظیفه بر عهده ما به عنوان نمایندگان مردم در شورای اسلامی شهر و همکاران گرامی و پر تلاش در شهرداری گذاشته شده است. چرا که در بین دستگاه‌های خدمات‌رسان شهری، گستره جغرافیایی و کمی خدمات‌دهی شهرداری به مراتب از هر دستگاه دیگری بیشتر است.

یکی از شعارهای اساسی شورای پنجم اسلامی شهر شیراز، رویکرد انسان محوری در توسعه شهری و خدمات قابل ارائه به شهروندان است که بدون تردید رابطه متقابلی با عدالت اجتماعی نیز خواهد داشت. نوع توسعه شهری در سالیان گذشته به گونه‌ای بوده است که عملا شهر چندان قابلیت استفاده برای همه شهروندان با هر سطح از توانایی و محدودیت را ندارد. چرا که ناتوانان و کم توانان نیز بخش جدایی ناپذیر از جامعه هستند که مانند هر شهروند دیگری حق استفاده از امکانات و خدمات شهری را دارند. مطابق آمارها، در شهر شیراز تقریبا 36 هزار نفر دارای انواع معلولیت و تعداد زیادی جانباز جنگ تحمیلی ساکن هستند. علاوه بر این عزیزان، افراد سالخورده، شهروندان بیمار و دارای مشکلات حرکتی و درد مفاصل، زنان باردار و حتی کودکان نیز جزء اقشار کم‌توان جامعه محسوب می‌شوند که نیازمند حمایت گسترده هستند که معمولا در آمارهای مربوط به موضوع مناسب‌سازی قرار نمی‌گیرند. با این تعریف، شرایط ناتوانی یا کم‌توانی برای هر یک از افراد جامعه به صورت دائم یا موقت می‌تواند رخ دهد و لذا مناسب‌سازی فضای شهری هم کارکرد و ضرورتی بالفعل دارد و هم بالقوه. با این وجود، شهر امروز ما مانند بسیاری دیگر از شهرهای کشور، شرایط چندان مناسبی را برای این عزیزان فراهم نکرده است؛ هر چند که تلاش‌هایی در چند سال اخیر به صورت پراکنده نیز انجام شده اما بسیار کم و ابتدایی بوده و کافی نمی‌باشد.

خوشبختانه اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع مناسب‌سازی فضای شهری از سوی قانون‌گذار در سطح کلان و خرد به خوبی دیده شده است. در سطح کلان: 1- سیاست‌های کلی نظام در امور « شهرسازی » و «‌ترویج و تحکیم فرهنگ ایثار و جهاد و ساماندهی امور ایثارگران» ابلاغ شده از سوی مقام معظم رهبری 2- قوانین برنامه 5 ساله توسعه جمهوری اسلامی ایران؛ و در سطح خرد: 1- قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران 2- قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و آیین‌نامه‌های اجرایی آن از جمله قوانین شاخص در این زمینه محسوب می‌شوند. در همه این قوانین، تکالیف و وظایفی برای دستگاه‌های مختلف تعیین شده است که در این میان سهم شهرداری‌ها قابل توجه می‌باشد. علی‌رغم وجود بستر مناسب قانونی، تقریبا تمامی ضعف‌ها و کمبودها متوجه اجرا بوده و کوتاهی‌هایی در این زمینه انجام شده است.

اقدامات متنوعی در زمینه مناسب‌سازی فضای شهری بایستی صورت پذیرد که در این میان خدمات حمل‌ونقلی و عمرانی جایگاه ویژه‌ای دارند که البته در این حوزه‌ها کمبودها و نواقص متعددی نیز مشاهده می‌شود. بر این اساس، وظایف زیر بر عهده معاونت‌ حمل‌ونقل و ترافیک و معاونت فنی و عمرانی شهرداری شیراز گذاشته شده است:

• ارائه گزارش از اقدامات انجام شده و در حال انجام در زمینه مناسب‌سازی فضای شهری؛
• تهیه الزامات ترافیکی مناسب‌سازی ساختمان‌ها برای افراد ناتوان و کم‌توان؛
• تهیه و به‌روز رسانی دستورالعمل مناسب‌سازی عملیات‌های عمرانی؛
• ارائه خدمات حمل‌ونقل مسافر ویژه افراد ناتوان و کم‌توان در قالب شرکت خصوصی زیر نظر سازمان مدیریت حمل‌ونقل مسافر؛
• پیگیری ارائه تخفیف به جانبازان و معلولین در استفاده از خدمات اتوبوس و مترو مطابق قوانین مربوطه؛
• مناسب‌سازی ارتباط پیاده‌روها با معابر، ‌ایستگاه‌های اتوبوس و مترو؛
• راه‌اندازی آسانسور کلیه ایستگاه‌های مترو؛
• استفاده از ناوگان بدون پله و دارای رمپ مناسب ویژه افراد ویلچری در ناوگان اتوبوسرانی و مینی‌بوسرانی شهری؛
• اجرا و ساماندهی مسیرهای کارآمد حرکتی ویژه نابینایان در پیاده‌روها و نظارت بر حسن اجرای آن که متاسفانه برخی از این مسیرهای ایجاد شده از استانداردهای لازم برخوردار نیستند؛
• اجرای مسیرهای کارآمد حرکتی ویژه نابینایان در ایستگاه‌ها و پایانه‌های اتوبوس و مترو و نظارت بر حسن اجرای آن. در این زمینه نیز نواقصی که ایمنی افراد ناتوان و کم‌توان را به خطر می‌اندازد، وجود دارد؛
• اطلاع‌رسانی و ترویج قوانین و زیرساخت‌های مربوط به جانبازان و معلولان از طریق رسانه‌ها، آموزش و فرهنگ‌سازی؛
• ایمن‌سازی معابر و پیاده‌روهای اطراف مدارس استثنایی؛
• تجهیز پل‌های عابر پیاده به آسانسور و رمپ؛
• راه‌اندازی و پشتیبانی سیستم کارآمد اعلام صوتی در ناوگان اتوبوسرانی و در ایستگاه‌ها و ناوگان مترو؛
• نصب چراغ‌های راهنمایی ویژه معلولان/ ناشنوایان/ نابینایان در تقاطعات مهم شهری و همچنین اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی استفاده از آن؛
• تولید رسانه و محتوای چاپی، ‌صوتی و نرم‌افزاری برای اطلاع رسانی خدمات ارائه شده توسط شهرداری ویژه افراد ناتوان و کم‌توان؛
• مناسب‌سازی دسترسی به مراکز شاخص اداری، درمانی، آموزشی و از جمله شورای اسلامی شهر؛
• پیگیری رفع سد معابر و پیاده‌روها جهت تسهیل رفت‌وآمد افراد ناتوان و کم‌توان؛

علی‌رغم وظایف و تکالیفی که بر عهده شهرداری برای مناسب‌سازی فضای شهری گذاشته شده است، اما این مقوله یک موضوع مرتبط با دستگاه‌های مختلف می‌باشد و همکاری و هماهنگی همه آنها برای اجرای هر چه بهتر برنامه‌ها را طلب می‌کند. سازمان بهزیستی، بنیاد شهید و امور ایثارگران، دانشگاه‌ها، مراکز درمانی، بانک‌ها و ادارات از جمله این دستگاه‌ها می‌باشند. در این زمینه خوشبختانه و البته مطابق قوانین، جلسات کمیته هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی شهرستان شیراز با مدیریت و نظارت سازمان بهزیستی به صورت دوره‌ای و با حضور تمامی دستگاه‌های مرتبط برگزار می‌شود و وظایفی برای هر یک از آنها مشخص می‌گردد.

لازم به ذکر است، موضوع مناسب‌سازی فضای شهری به صورت جدی در کمیسیون عمران، حمل‌و‌نقل و ترافیک شورای اسلامی شهر در حال پیگیری است و برای اولین بار و به پیشنهاد اینجانب در کمیته مناسب‌سازی شهرستان شیراز، یکی از معلولین بزرگوار به نمایندگی از این قشر عزیز به عنوان مشاور رسمی کمیسیون انتخاب و از مشاوره‌های این عزیز در جهت پیشبرد هر چه بهتر اهداف و برنامه‌های مربوطه استفاده می‌گردد. 

امید است که با همکاری و هماهنگی هر یک از دستگاه‌های مرتبط با موضوع مناسب‌سازی فضای شهری، بتوانیم سهمی در ایجاد شهری مناسب برای همه شهروندان گرامی داشته باشیم.

والسلام‌ عليکم و رحمة الله و برکاته